Việt Nam hướng đến việc nâng cao và tối ưu hóa phát triển cảng biển hiện đại

Việt Nam có kế hoạch phát triển hệ thống cảng biển hiện đại trong tương lai gần, nhưng thách thức đặt ra là tối ưu hóa các cơ sở này. Hiện nay, trên toàn quốc có 286 cảng với tổng cộng hơn 96 km bến cảng, có khả năng xử lý hơn 706 triệu tấn hàng hóa. Đáng chú ý, các khu cảng biển ở thành phố Hải Phòng và thành phố Hồ Chí Minh đều nằm trong danh sách 50 cảng container hàng đầu thế giới.

Theo kế hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam từ năm 2021 đến 2030, với tầm nhìn đến năm 2050, hai khu cảng biển đặc biệt là Lạch Huyện ở Hải Phòng và Cái Mép – Thị Vải ở tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu sẽ được phát triển để phục vụ tàu quốc tế. Lạch Huyện, hiện là cảng biển có độ sâu nước sâu nhất khu vực miền Bắc, có diện tích 57 ha với 750 mét bến cảng chính. Cảng này cho phép vận chuyển hàng hóa trực tiếp đến Mỹ và châu Âu, giảm chi phí logistics và nâng cao sức cạnh tranh của xuất khẩu Việt Nam.

Khu cảng biển Cái Mép – Thị Vải đã được chọn là cảng trung chuyển quốc tế, có khả năng xử lý tàu với trọng tải tối đa lên đến 250.000 tấn. Nó chiếm một phần quan trọng trong tổng lưu lượng hàng hóa và số lượng container ở Việt Nam, đặc biệt là ở khu vực miền Nam.

Bộ Giao thông Vận tải đang xem xét chính sách phát triển các cảng trung chuyển quốc tế ở Vân Phong và đánh giá tiềm năng của cảng Trần Đề để phục vụ làm cảng cửa ngõ của Đồng bằng sông Cửu Long. Ngoài ra, việc xây dựng Cảng trung chuyển quốc tế Cần Thơ đã được đề xuất bởi thành phố Hồ Chí Minh và nhận được sự hỗ trợ từ Bộ Giao thông Vận tải.

Đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu phát triển hệ thống cảng biển để xử lý từ 1,14 – 1,42 tỷ tấn hàng hóa, bao gồm từ 38 – 47 triệu TEU container và phục vụ từ 10,1 – 10,3 triệu lượt hành khách. Để đạt được điều này, sẽ cần đầu tư khoảng 313 nghìn tỷ đồng (12,7 tỷ đô la Mỹ) chỉ cho dịch vụ xếp hàng. Kinh phí dự kiến sẽ đến từ các nguồn ngân sách phi nhà nước, đầu tư kinh doanh và các nguồn pháp lý khác.

Nỗ lực đang được đề ra để thu hút đầu tư vào các cảng biển, với một phần quan trọng đã đến từ sector tư nhân. Tuy nhiên, tập trung hiện nay là tối đa hóa tiềm năng của các cảng “siêu” sắp tới. Phát triển cơ sở hạ tầng cảng biển chất lượng cao và đảm bảo sử dụng hiệu quả các cơ sở này là rất quan trọng đối với việc thực hiện thành công chiến lược phát triển kinh tế biển của Việt Nam.

Để đảm bảo hiệu quả, các cơ quan chức năng và doanh nghiệp nên cẩn thận xem xét đầu tư, hiểu nhu cầu vận chuyển hàng hóa và lập kế hoạch đầu tư để tránh sự trùng lặp, cạnh tranh không cần thiết và rủi ro tài chính. Việc giải quyết những yếu điểm như thiếu bến cảng kết nối, lực lượng kiểm tra chuyên ngành, hệ sinh thái logistics và hệ thống vận tải đa phương thức liên vùng là cực kỳ quan trọng. Ngoài ra, việc giảm chi phí logistics và thời gian thông quan cũng rất quan trọng.

Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải đã yêu cầu Cục Hàng hải giải quyết các thách thức này kịp thời và lập kế hoạch phân bổ vốn trung hạn cho giai đoạn 2026 – 2030. Điều này sẽ tạo điều kiện cho việc phát triển hạ tầng giao thông kết nối các khu vực cảng biển chính và nâng cao vị thế của các cảng biển Việt Nam trong tương lai gần.